W artykule autor omawia obowiązki spoczywające na zarządcach zobowiązanych do okresowych kontroli sprawdzających stan techniczny urządzeń ochrony przeciwpożarowej, wyjść zapewniających bezpieczną ewakuację ludzi oraz obowiązki spoczywające na rzeczoznawcach budowlanych oceniających stan budynków, kwalifikujących je do kategorii bezpiecznych lub zagrażających bezpieczeństwu przebywających w nim osób. Publikacja adresowana jest przede wszystkim do dyrektorów placówek oświatowych oraz pracowników odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i ochronę przeciwpożarową.
1. Wymagania ogólne
Zasady ochrony przeciwpożarowej budynków oświatowych i bezpieczeństwa przebywających w nich ludzi określają następujące przepisy:
ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej - dalej u.o.p.,
rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania - dalej r.w.t.b.,
rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów – dalej r.o.p.b.
W fazie projektowania jednym z głównych wymagań dla projektantów w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji jest r.w.t.b. Akt ten zawiera podstawowe wymagania w zakresie zabezpieczeń biernych obiektów. Wymagania czynne dla budynków są opisane w r.o.p.b. Do głównych zabezpieczeń biernych, tj. takich, które mają głównie charakter prewencyjny a w razie pożaru mają za zadanie zminimalizować straty zaliczamy:
Zabezpieczenie ognioochronne palnych materiałów do stopnia słabo lub nie rozprzestrzeniania ognia (SRO,NRO)
Zabezpieczenie przeciwpożarowe elementów konstrukcji budowlanych do założonej odporności ogniowej - Zabezpieczenie kabli i przejść kablowych
Zabezpieczenia kanałów wentylacyjnych
Drzwi i ścianki oddzielenia przeciwpożarowego o odporności ogniowej 30 lub 60 min.
Do głównych zabezpieczeń czynnych, czyli mających za zadanie wykrycie, zasygnalizowania i w miarę możliwości usunięcie zagrożenia pożarowego zaliczamy:
System sygnalizacji pożaru (inaczej SAP)
Stałe instalacje gaśnicze (tryskacze, zraszacze)
System oddymiania
System wentylacji pożarowej
Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne
Wewnętrzne i zewnętrzne sieci hydrantowe
Systemy zabezpieczeń instalacji gazowych
W większości przypadków budynki szkolne należą do grup wysokości niskich i średniowysokich, w których co najmniej jedna kondygnacja nadziemna z pomieszczeniami znajduje się powyżej 12 m ponad poziomem terenu. Klasy szkolne i pracownie określa się mianem pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny.
Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - art. 62, budynek w czasie jego eksploatacji powinien być poddawany przez właściciela lub zarządcę okresowej kontroli co najmniej raz w roku polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego:
elementów budynku i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działanie czynników występujących podczas użytkowania obiektu,
instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska, przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych) – art. 62 ust. 1 pr. bud.
Okresowej kontroli co najmniej raz na 5 lat polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia. Kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów zgodnie z przepisem – art. 62 ust. 2 pr. bud.
Z kontroli obiektu budowlanego należy sporządzać protokoły, które powinny być dołączone do książki obiektu budowlanego.
Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych, powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych.
Obowiązki powyższe dotyczą wszystkich obiektów również tych użytkowanych od lat.
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków mają obowiązek utrzymania urządzeń przeciwpożarowych w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej oraz wyposażenia obiektu w przeciwpożarowe wyłączniki prądu zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi oraz umieszczenia w widocznym miejscu instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych. Drogi i wyjścia ewakuacyjne, miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, drzwi przeciwpożarowe oraz drogi przeciwpożarowe muszą być oznakowane znakami zgodnymi z PN (m.in. drogi i wyjścia). Pełny wykaz obowiązków właścicieli, zarządców lub użytkowników budynków w tym zakresie zawarto w § 4 ust. 2 r.o.p.b. Ponadto, zgodnie z dyspozycją § 6 ust. 1 r.o.p.b. zarządcy, właściciele oraz użytkownicy budynków przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej mają obowiązek wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.
Natomiast rozdział 4 Ewakuacja r.o.p.b. określa zasady postępowania w razie konieczności ewakuacji. Stosownie do § 15 ust. 1 r.o.p.b., z każdego miejsca w obiekcie przeznaczonym do przebywania ludzi, zapewnia się odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczanie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji. i wymiarów. Należy ponadto zastosować techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego (dostateczną liczbę dojść i wyjść ewakuacyjnych, oświetlenie awaryjne oraz odpowiedni system ostrzegawczy).
Szczegółowe warunki ewakuacji określają przepisy techniczno-budowlane zawarte w szczególności w r.w.t.b., do których odwołuje się r.o.p.b.
W kwestii częstotliwości prowadzenia przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych urządzeń przeciwpożarowych przepisy § 3 ust. 2 i 3 r.o.p.b. określają jedynie minimalne wymogi w zakresie częstotliwości przeprowadzenia przeglądów technicznych i czynności konserwacyjnych urządzeń przeciwpożarowych, w tym systemów sygnalizacji pożarowej, dźwiękowych systemów ostrzegawczych, systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła oraz innych systemów bezpieczeństwa sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, wskazując jednocześnie na konieczność postępowania w tym zakresie zgodnie z instrukcją ustaloną przez producenta oraz zasadami określonymi w Polskich Normach, dokumentacji techniczno-ruchowej oraz instrukcjach obsługi. Zatem, faktyczna częstotliwość przeprowadzania czynności przeglądowych i konserwacyjnych powinna być wypadkową powyższych czynników, przy czym w kontekście przeprowadzenia tych czynności częściej niż raz w roku, rozstrzygająca powinna być instrukcja producenta danego urządzenia. Jeśli wspomniana instrukcja zawiera odesłanie do określonego standardu technicznego (np. specyfikacji technicznej PKN-CEN/TS 54-14 „Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, in-stalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji”), wówczas należy stosować częstotliwości przewidziane w tym standardzie.
2. Warunki ewakuacji ludzi
Przebieg i rozwój pożaru w budynkach placówek oświatowych jest podobny. Elementem
zmieniającym jest rozmieszczenie wnętrz. W szkołach dominują korytarza, w przedszkolach i żłobkach układy amfiladowe, gdzie przechodzi się z jednego pomieszczenia do drugiego. W szkołach występują pracownie chemiczne i fizyczne, gdzie magazynowane sa substancje chemiczne i instalacje gazowe i energetyczne. Wybuch pożaru w takich pomieszczeniach powoduje dodatkowe niebezpieczeństwa dla dzieci i młodzieży. Z kolei w żłobkach przebywa grupa dzieci o ograniczonej zdolności poruszania i o reakcjach trudnych do przewidzenia. Stąd, w razie zagrożenia każda taka placówka musi zorganizować system sprawnej ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej, tzw. drogami bezpieczeństwa.
Z sąsiedniej strefy pożarowej także powinno być wyjście na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową. Oznacza to, że z każdego miejsca, w którym mogą znajdować się ludzie należy zapewnić bezpieczną ewakuację ze strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i sprawności osób przebywających w budynku, a także do jego funkcji, konstrukcji i wymiarów.
Zapewnienie odpowiednich warunków technicznych zabezpieczenia przeciwpożarowego oznacza:
zapewnienie dostatecznej liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych,
zapewnienie bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych i pomieszczeń,
zachowanie dopuszczalnej szerokości, długości i wysokości przejść i dojść ewakuacyjnych,
zabezpieczenie przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych polegające m.in. na stosowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu albo innych rozwiązań techniczno budowlanych, które usuwają dym,
zapewnienie oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego) oraz przeszkodowego w budynkach, których jest ono niezbędne dla bezpiecznej ewakuacji ludzi,
zapewnienie możliwości słyszalnych komunikatów alarmowych i sygnałów ostrzegawczych poprzez zainstalowanie dźwiękowego sygnału ostrzegawczego – zgodnie z r.w.t.b.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.o.p. osoba fizyczna lub prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu ma obowiązek zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym.
Z art. 4 ust. 1 u.o.p. wynika obowiązek dla właściciela, użytkownika lub zarządcy budynku, który zapewniając jego ochronę przeciwpożarową musi jednocześnie zapewnić osobom przebywającym bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji.
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania w § 207 ust. 1 r.w.t.b. nakazuje zaprojektowanie i wykonanie budynku w sposób zapewniający w razie pożaru:
nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia,
ograniczenie rozprzestrzenianie się ognia i dymu w budynku,
ograniczenie rozprzestrzenianie się pożaru na sąsiednie budynki,
możliwość ewakuacji ludzi.
Wyżej wskazane przepisy stosuje się przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynku. Przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania istniejących budynków lub ich części te wymagania mogą być spełnione w sposób inny niż wskazany w rozporządzeniu, pod warunkiem, że ekspertyza techniczna właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawca budowlany ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych w uzgodnieniu z właściwym komendantem wojewódzkim straży pożarnej i inspektorem sanitarnym pozytywnie zaopiniują proponowane inne sposoby zabezpieczeń.
Jak już zaznaczono, podstawowym założeniem wyznaczania dróg ewakuacyjnych jest wyznaczanie do tego celu normalnych dróg komunikacyjnych, służących do codziennego poruszania się ludzi, a więc korytarzy, drzwi i klatek schodowych. Nie wolno jest kierować ewakuowanych ludzi na dachy, w kanały technologiczne czy tunele wentylacyjne. Wyznaczając drogę ewakuacyjną, należy przeanalizować liczbę ludzi, którzy będą z niej korzystać i poprzez odpowiednie oznakowanie tak kierować przewidywana liczbę osób, aby wszystkie przejścia i dojścia były w miarę możliwości równomiernie wykorzystane. W celu sprawnego wyprowadzenia ewakuowanych ludzi na zewnątrz, jako końcowe wyjścia ewakuacyjne należy wykorzystywać wszystkie znajdujące się wyjścia z budynku, łącznie z tymi, które na co dzień pełnią funkcje pomocnicze czy gospodarcze. Do celów ewakuacji służą korytarze - poziome drogi ewakuacji i klatki schodowe - pionowe drogi ewakuacyjne z których istnieje możliwość bezpośredniego wyjścia na zewnątrz.
Zgodnie z § 4 ust. 2 pkt 4a r.o.p.b. wszystkie drogi ewakuacyjne muszą być oznakowane zgodnie z obowiązującymi Polskimi Normami. Drogi i wyjścia ewakuacyjne oznakowane muszą być pożarniczymi tablicami informacyjnymi zgodnie z PN-92/N-01256/02 „Znaki Bezpieczeństwa – Ewakuacja”.
Warunki oraz parametry, jakie muszą spełniać drogi ewakuacyjne, określone są w rozdziale 4 działu VI (§ 236-257 r.w.t.b.). Najważniejszymi elementami dróg ewakuacyjnych są przejścia i dojścia ewakuacyjne oraz drzwi i wyjścia ewakuacyjne, których parametry są ściśle określone w wymienionych przepisach budowlanych, stanowiących że:
maksymalna długość przejścia w pomieszczeniu, mierzona od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia na drogę ewakuacyjną nie może przekroczyć 40 m,
maksymalna długość dojścia ewakuacyjnego, czyli odległość od wyjścia z pomieszczeń na drogę ewakuacyjną do wyjścia na zewnątrz budynku albo do drzwi klatki schodowej nie może przekroczyć przy jednym dojściu 20 m lub 45 m w przypadku wielu dojść (dla budynków kat. ZL II odpowiednio 10 i 30 m),
szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych oblicza się, przyjmując 0,6 m na 100 osób mogących przebywać na danej kondygnacji, jednak szerokość ta nie może być mniejsza niż 1,4 m,
wysokość dróg ewakuacyjnych nie może być mniejsza niż 2,2 m, natomiast wysokość przejścia, drzwi lub lokalnego obniżenia – 2 m,
szerokość wyjścia ewakuacyjnego (drzwi) należy dostosować do liczby ludzi przebywających jednocześnie w pomieszczeniu, przyjmując 0,6 m szerokości wyjścia na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m w świetle.
Zgodnie z § 238 pkt 1 i 2 r.w.t.b. pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie o co najmniej 5 m w przypadkach, gdy:
jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie pożarowej ZL II - ponad 30 osób;
znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 m2.
Drogi ewakuacyjne w pomieszczeniach oświetlanych wyłącznie światłem sztucznym (np. piwnice, wewnętrzne korytarze, niewyposażone w okna klatki schodowe itp.) powinny być wyposażone w oświetlenie ewakuacyjne włączające się automatyczne w przypadku zaniku energii elektrycznej. Oświetlenie to powinno być rozmieszczone zgodnie z zasadami określonymi w pkt 2.1 i 2.2 Polskiej Normy PN-N-01256-5:1998 „Znaki bezpieczeństwa, zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych” oraz powinno zapewniać minimalne natężenie 0,5 luxa i załączać się w czasie nie dłuższym niż 2 s po zaniku innych rodzajów oświetlenia elektrycznego). Oświetlenie to musi posiadać niezależne źródło zasilania, np. akumulatory lub automatycznie uruchamiający się agregat prądotwórczy, w budynkach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi korytarze powinny być dzielone na odcinki nie dłuższe niż 50 m za pomocą drzwi dymoszczelnych lub innych urządzeń technicznych zapobiegających rozprzestrzenianiu się dymu, wytypowane do ewakuacji klatki schodowe w budynkach średniowysokich, wysokich, wysokościowych i niektórych niskich powinny posiadać urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu.
3. Zasady wykonywania ekspertyz technicznych w zakresie ochrony przeciwpożarowych
Z dniem 30 listopada 2015 r. weszły w życie zmiany do ustawy o ochronie przeciwpożarowej, wprowadzone przez ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów dotyczące między innymi zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru. Zmiany dotyczą m. in. uprawnień i obowiązków rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, w tym obowiązku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody. Tym samym zostało uchylone rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowe j (Dz. U. Nr 121, poz. 1137, które w § 5 określało kto może sprawować funkcje rzeczoznawcy. Obecnie kwestie te reguluje art. 11b u.o.p.
Zgodnie z tym przepisem rzeczoznawcą może być osoba, która posiada:
kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu inżynier pożarnictwa lub posiada tytuł zawodowy inżynier lub magister inżynier oraz
przygotowanie zawodowe potwierdzone egzaminem złożonym z wynikiem pozytywnym.
Egzamin potwierdzający przygotowanie zawodowe obejmuje znajomość przepisów prawa i zasad wiedzy technicznej dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętność stosowania zawartych w nich wymagań i doboru zabezpieczeń przeciwpożarowych stosownie do tych wymagań. Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej przyznaje, w drodze powołania, prawo do wykonywania zawodu rzeczoznawcy osobie, która spełnia wymagania określone w art. 11b ust. 1 u.o.p. Rzeczoznawca jest uprawniony m. in. do:
uzgadniania projektów budowlanych obiektów budowlanych i projektów urządzeń przeciwpożarowych w zakresie określonym rozporządzeniem MSWiA z dnia 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej.
sporządzania ekspertyz technicznych i innych opracowań technicznych z zakresu ochrony przeciwpożarowej;
wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 2a u.o.p..
Ponadto ma on obowiązek prowadzenia i przechowywania przez okres 5 lat ewidencji uzgodnionych projektów budowlanych obiektów budowlanych oraz kopii zawiadomień o uzgodnieniu tych projektów, wraz z dowodami ich wysłania oraz udostępniania tych dokumentów na żądanie komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej właściwemu dla miejsca lokalizacji obiektu budowlanego lub właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania rzeczoznawcy, Komendantowi Głównemu Państwowej Straży Pożarnej lub osobom przez nich upoważnionym.
W przypadku braku możliwości zapewnienia wymagań ochrony przeciwpożarowej określonych w przepisach r.w.t.b., jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania – z uwagi na istniejące już warunki techniczno-budowlane w danym obiekcie rzeczoznawca w porozumieniu z rzeczoznawcą budowlanym proponuje inne zamienne rozwiązania i zabezpieczenia pożarowego. Wykonana przez niego ekspertyza musi być następnie uzgodniona z właściwym komendantem wojewódzkim PSP.
4. Budynek zagrażający bezpieczeństwu ludzi
Przedszkola (także żłobki) i szkoły z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania zaliczane są do obiektów zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, przy czym przedszkola traktuje się jak obiekty do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się i określa jako tzw. strefę ZL II pod względem kategorii zagrożenia ludzi.
Podstawą uznania użytkowanego budynku za zagrażający życiu ludzi, niespełniający norm zabezpieczenia pożarowego dla kategorii ZL jest brak w nim możliwości bezpiecznej ewakuacji ludzi w wyniku:
szerokości przejścia, dojścia lub wyjścia ewakuacyjnego, albo biegu względnie spocznika klatki schodowej służącej ewakuacji, mniejszej o ponad jedną trzecią od określonej w przepisach techniczno-budowlanych,
długości przejścia lub dojścia ewakuacyjnego większej o ponad 100% od określonej w przepisach techniczno-budowlanych,
występowania w pomieszczeniu strefy pożarowej albo na drodze ewakuacyjnej:
okładziny sufitu lub sufitu podwieszonego z materiału łatwo zapalnego lub kapiącego pod wpływem ognia lub wykładziny podłogowej z materiału łatwo zapalnego,
okładziny ściennej z materiału łatwo zapalnego na drodze ewakuacyjne, jeżeli nie zapewniono dwóch kierunków ewakuacji;
niezabezpieczenia przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych,
braku wymaganego oświetlenia awaryjnego w strefie pożarowej albo na drodze ewakuacyjnej prowadzącej z tej strefy na zewnątrz budynku.
A zatem brak m.in. zapewnienia oświetlenia awaryjnego ewakuacyjnego, brak wydzielenia klatek schodowych i wyposażenia ich w urządzenia do oddymiania są podstawą do uznania obiektu za zagrażający życiu przebywających w nim osób, a tym samym do wydania zakazu użytkowania.
Dyrektor placówki oświatowej, w której przebywa ponad 50 osób (stałych użytkowników) ma obowiązek, nie rzadziej niż raz na rok, dokonywania praktycznego sprawdzenia organizacji oraz warunków ewakuacji, jednak w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia rozpoczęcia korzystania z obiektu przez nowych użytkowników.
W przypadku obiektu zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL II obszar budynku objęty praktycznym sprawdzeniem organizacji i warunków ewakuacji musi być uzgodniony z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej. O terminie przeprowadzenia próbnej ewakuacji dyrektor placówki zawiadamia komendanta powiatowego (miejskiego) PSP nie później niż na tydzień przed jej przeprowadzeniem.
5. Przejście ewakuacyjne
W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku powinno być zapewnione przejście, zwane "przejściem ewakuacyjnym". Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m.
Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej (tj. drogami ewakuacyjnymi). Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 1,4 m.
Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób.
Wysokość drogi ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,2 m, natomiast wysokość lokalnego obniżenia 2 m, przy czym długość obniżonego odcinka drogi nie może być większa niż 1,5 m.
W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym mogą przebywać ludzie, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku należy zapewnić przejście ewakuacyjne. Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m. Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób.
Wysokość drogi ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,2 m, natomiast wysokość lokalnego obniżenia 2 m, przy czym długość obniżonego odcinka drogi nie może być większa niż 1,5 m.
Długość tego przejścia zależy od rodzaju strefy pożarowej. Na rodzaj strefy mają wpływ takie czynniki, jak przeznaczenie i sposób użytkowania budynku lub jego części, stanowiącej odrębną strefę pożarową, liczba kondygnacji, rodzaj zastosowanych urządzeń przeciwpożarowych.
Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi w strefach ZL – 40 metrów.
Przejście ewakuacyjne może prowadzić łącznie tylko przez 3 pomieszczenia. W takim przypadku wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej nie dotyczą ścianek działowych oddzielających od siebie te pomieszczenia.
Długości przejść ewakuacyjnych mogą zostać powiększone pod warunkiem zastosowania:
stałych urządzeń gaśniczych wodnych – o 50%;
samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu wykrywania dymu – o 50%.;
w pomieszczeniach o wysokości przekraczającej 5 m – o 25%.
Powiększyć długość przejścia ewakuacyjnego można tylko wtedy, gdy urządzeniem gaśniczym chroniona jest cała strefa pożarowa i jest ona wyposażona w urządzenia oddymiające oraz system wykrywania dymu, zapewniający samoczynne uruchomienie (do usunięcia dymu oraz do napływu powietrza uzupełniającego).
Powiększenie przejścia ewakuacyjnego o 25%, z uwagi na wysokość pomieszczeń (5 m) ma zastosowanie w przypadku określenia jego długości na antresoli, tylko wtedy gdy wysokość antresoli obliczana jako odległość pomiędzy powierzchnią posadzki antresoli, a stropem (przykryciem dachu) ponad tą antresolą, również przekracza 5 m. Długość drogi ewakuacyjnej z poziomu antresoli powinna być obliczana, jako przejście ewakuacyjne w pomieszczeniu od najdalszego miejsca na antresoli, w którym mogą przebywać ludzie, łącznie z uwzględnieniem biegów schodów i drogi od zakończenia biegu schodów do drzwi ewakuacyjnych.
Szerokość przejścia ewakuacyjnego należy obliczać proporcjonalnie do liczby ewakuowanych osób, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m. Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób. Natomiast dojściem ewakuacyjnym jest długość od wyjścia z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną z pomieszczenia do wyjścia na zewnątrz, lub do innej strefy pożarowej, lub do klatki schodowej obudowanej zamkniętej drzwiami EI30 i wyposażonej w oddymianie lub urządzenia zapobiegające zadymieniu.
6. Wyjścia ewakuacyjne
Minimalna liczba wyjść ewakuacyjnych w pomieszczeniu zależy od liczby osób, które mogą w nim jednocześnie przebywać oraz od stopnia ich sprawności ruchowej (w przypadku przedszkola dzieci są traktowane, jak osoby o ograniczonej zdolności poruszania się) oraz powierzchni. Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne, jeśli:
jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie ZL I i ZL II (przedszkola) – ponad 30 osób;
znajduje się w strefie ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 metrów.
Wyjścia ewakuacyjne muszą być oddalone od siebie co najmniej o 5 m, aby ewakuujące się osoby miały swobodę wyjścia z pomieszczenia zagrożonego pożarem.
Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczeń powinny otwierać się na zewnątrz jeżeli:
pomieszczenie zagrożone jest wybuchem,
jest możliwe przedostanie się do pomieszczenia mieszaniny wybuchowej lub substancji trującej, duszącej lub innej utrudniającej ewakuację,
w pomieszczeniu jednocześnie przebywa 50 osób albo 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się. Łączna szerokość drzwi w świetle stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących w nim jednocześnie przebywać, ustalając tę szerokość na co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku, np. ewakuacji do 3 osób – 0,8 m. Szerokość drzwi stanowiących wyjście z budynku oraz szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej powinna być nie mniejsza niż wymagana minimalna szerokość użytkowa biegu klatki schodowej, z zachowaniem zasady dostosowania szerokości drzwi do liczby osób (co najmniej 0,6 m na 100 osób).
Wysokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne lub znajdujących się na drodze ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2 m w świetle ościeżnicy.